Szafranek Karol (1904–1997), pedagog, pianista.
Ur. 4 XII w Bottrop (Westfalia), w rodzinie górniczej, która wyemigrowała w r. 1895 z Górnego Śląska w celach zarobkowych. Był synem Jana, skrzypka-amatora, założyciela zespołu muzycznego w Bottrop, działacza kulturalnego w środowisku polskim w Zagłębiu Ruhry, i Marii z domu Szołek, starszym bratem Antoniego (zob.).
S. uczył się gry na fortepianie pod kierunkiem ojca, następnie, w l. 1912–16 prywatnie, a od r. 1918 w klasie fortepianu A. Patziga w konserwatorium w Essen, gdzie uczył się także gry na wiolonczeli. Od dwunastego roku życia grał zarobkowo w zespołach muzycznych. W wyniku szykanowania przez niemieckie bojówki, w r. 1920 rodzina S-a wróciła na Górny Śląsk. W r.n. podjął studia w klasie fortepianu u Zygmunta Lisickiego w Państw. Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu, początkowo na kursie średnim, a od r. 1923 wirtuozowskim. W czasie studiów koncertował, m.in. uczestniczył w wieczorkach muzycznych, wyjeżdżał też na koncerty do Rawicza, Wolsztyna, Grodziska, Nowego Tomyśla, Chodzieży i Czarnkowa. W r. 1926 uzyskał dyplom, a następnie do r. 1927 kontynuował naukę w Schola Cantorum w Paryżu. W r. 1928 wyjechał do Berlina, gdzie na tamtejszej Staatliche Akademische Hochschule für Musik studiował w klasie fortepianu L. Kreutzera oraz dodatkowo uczęszczał na zajęcia kompozycji P. Hindemitha i teorii muzyki C. Sachsa. Dyplom uzyskał w r. 1932, po czym wrócił do kraju. W r. 1933 założył z bratem Antonim Szkołę Muzyczną w Rybniku. Od t.r. współpracował z rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach. Nadal koncertował, m.in. brał udział w występach, organizowanych przez Śląskie Tow. Muzyczne. W l. 1937–9 korzystał z konsultacji u wybitnego pianisty i pedagoga Egona Petriego.
Podczas okupacji niemieckiej, wobec zamknięcia szkoły rybnickiej i konfiskaty jej majątku, S. dorabiał lekcjami muzyki i koncertami. Pracował też jako pedagog fortepianu w Höhere Landesmusikschule w Katowicach. W r. 1946 osiadł ponownie w Rybniku, gdzie we wrześniu t.r. objął wraz z bratem Antonim dyrekcję Szkoły Muzycznej, reaktywowanej w październiku 1945 jako Szkoła Muzyczna im. Ignacego Paderewskiego. Decyzją ministra kultury i sztuki z 1 IV 1952 szkoła została upaństwowiona i podzielona na Państw. Szkołę Muzyczną (której dyrektorem został brat S-a, Antoni) oraz Państw. Średnią Szkołę Muzyczną (której dyrektorem został S.). Prowadził S. nadal klasę fortepianu oraz występował z koncertami, m.in. w r. 1948 z Orkiestrą Filharmonii Śląskiej. Od r. 1952 kierował utworzonym wówczas Ogniskiem Muzycznym w Rybniku. W r. 1970 przeszedł na emeryturę. Uczniami S-a byli m.in. Lidia Grychtołówna, Piotr Paleczny, Adam Matyszkowicz (pseud. Adam Makowicz) oraz Bernard Biegoń (pseud. Benon Hardy) i Dora Leuschner (pseud. Danuta Morska), później jego bratowa. S. zmarł 29 VII 1997 w Katowicach, został pochowany na cmentarzu komunalnym. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1958) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973).
S. był trzykrotnie żonaty: 3 II 1934 poślubił w Katowicach Klarę Filomenę z Muschkietów (1907 – przed 1942), po jej śmierci zawarł (20 I 1942) małżeństwo w Katowicach z Wandą ze Stolarzów (ur. 1923), a po rozwodzie w r. 1965 ożenił się z Lidią Julią z Cienciałów (ur. 1941). Z ostatniego małżeństwa pozostawił córkę Joannę Lidię, zamężną Liszewską.
Imię S-a i jego brata Antoniego nosi od r. 1999 założona przez nich szkoła, obecnie Państw. Szkoła Muzyczna I i II st. w Rybniku, a «Braci Szafranków» powstałe w r. 1996 Tow. Muzyczne tamże.
Dybowski S., Słownik pianistów polskich, W. 2003 (fot.); Enc. Muzycz.; – Bauman-Szulakowska J., Polska kultura muzyczna na Śląsku Górnym i Cieszyńskim w latach 1922–1939, Kat. 1994; Kuczera M., Działalność artystyczna Filharmonii Rybnickiej w latach 1960–1995 i 1999–2006 (praca magisterska z r. 2006 w Inst. Muzyki Uniw. Śląskiego, filia w Cieszynie); Kuśka B., Wybitni muzycy ziemi rybnickiej (praca magisterska z r. 2001 tamże); Lachert P., Złote klawisze, „Ruch Muzycz.” 2005 nr 23; Lubina-Cipińska D., Dziedzictwo braci Szafranków – Rybnicka orkiestra znów gra, „Śląsk” 2000 nr 1 s. 16–18; taż, Dzieje Filharmonii Rybnickiej, „Nowiny” 1999 nr 47; Michałowski M. J., Państwowe Szkoły Muzyczne w Rybniku. Monografia jubileuszowa z okazji 40-lecia działalności, Rybnik 1973; Warchoł M., Filharmonia ROW 1960–1990, Rybnik 1990; Warchoł-Sobiesiak M., Jubileusz 70-lecia Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku, Rybnik 2003; Wojciechowski A., Szkoła muzycznych talentów, „Twoja Muza” 2004 nr 1; – Centrum Kult. w Rybniku: Kronika; Państw. Szkoła Muzycz. im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku: Kronika tejże szkoły; USC w Kat.: sygn. 98/1965/1, 318/1942/2, 831/1965/1, 2582/1997; – Informacje córki, Joanny Szafranek-Liszewskiej z Kat., Patrycji Kruczek z Rybnika, Maryli Renat z Mikołowa oraz Stefana Kutrzeby z Parkano (Finlandia).
Marta Popowska